Cerrahi ve Cerrahi Sonrası Bakım


Cerrahi ve Cerrahi Sonrası Bakım
     
         
     
Deneyden sonra hayvanın canlı kalacağı(survival) cerrahi girişimlerde   girişimi yapan kişiler, aseptik cerrahi tekniklerini bilmelidir. Cerrahi   sonrası hayvanda aşırı ıstıraba neden olmamak için yapılacak işlemleri   yürütmede uygun eğitimi almalı veya eğitimi olmalıdır. Aseptik teknikler   tüm survival cerrahi işlemlerde uygulanmalıdır. Kemirgen olmayan memeli   cerrahisi, ameliyathaneye sahip merkezlerde yapılmalıdır. Kemirgen   olmayan türlerde ufak cerrahi girişimler ile kemirgenlerdeki tüm   girişimler laboratuvarda yapılabilir.  
 
Tanımlamalar
  Aseptik teknik:
 
Hastanın patojenik organizmalarla karşılaşmasını önleyen koşullar   altında yürütülen cerrahi tekniktir. Bunun için steril cerrahi eldiven,   ameliyat giysisi, kep ve yüz maskesi ile galoş giyinmeli; steril aletler   kullanılmalı ve cerrahi alan aseptik hazırlanmalıdır.
 

Survival cerrahi:


Genel anestezi altında canlı hayvanda yapılan ve hayvanın anesteziden   çıkmasına ve iyileşmesine izin veren cerrahi bir uygulamadır.
 

Survival olmayan cerrahi: Hayvan anesteziden çıkmadan ötanazinin uygulandığı bir cerrahi girişimdir.
 
 
KEMİRGEN OLMAYAN MEMELİ TÜRLERİ
   

1. Minör Survival Cerrahi
   

 

       
  1. Tanımı: "Minör" cerrahi, sadece deri veya müköz membranlar ve bağ dokunun   kesildiği herhangi bir invaziv operasyon işlemidir. Kateteri koymak için   damar kesme, deri altı dokulara pompa koyma,biyopsi alma veya vücut   boşluklarına kateter ya da prob konulması, santral sinir sistemine   elektrot yerleştirilmesi için kafatasında bir delik açılması, cildin   kesilmesi.minör survival cerrahi girişimlere örnektir. Cerrahi alanın   etkin olarak dezenfekte olmadığı işlemler de "minör" olarak düşünülür   (ör: diş çekilmesi, jinjiva greftleri).
  2.    
  3. Standartları: "Minör" cerrahi işlemler uygun aseptik teknik kullanarak laboratuvarda   yapılabilir. Bunun için temiz bir çalışma alanı gerekir. Kıllar tıraş   makinesiyle kesilir; deri dezenfekte edilir;steril petlerle cerrahi yer   örtülür; steril malzeme kullanılır; cerrah ve yardımcıları cerrahi maske   ve steril eldiven giyer.
  4.  
2. Majör Survival Cerrahi  
       
  1. Tanım:"Majör"   cerrahi, geniş rezeksiyonun yapıldığı herhangi bir invaziv operasyon   işlemidir. Vücut boşluklarına girilmesi, organların uzaklaştırılması   veya normal anatominin belirgin olarak değiştirilmesi, majör survival   cerrahi girişimlerine örnektir. Genellikle mezenkimal bariyer açılırsa   (plevra, periton, meninks) veya büyük bir ortopedik işlem olursa cerrahi   "majör" olarak düşünülür.
  2.    
  3. Standartları: Tüm   "majör"cerrahi işlemler (kemirgen olmayan türlerde) bu amaçla düzenlenen   özel yerlerde yapılmalıdır. Bu yerler, aseptik cerrahi için uygun,   sağlıklı şartları sağlamak üzere inşa edilmeli, çalıştırılmalı ve   devamlılığı sağlanmalıdır. Eğitilmiş personeller işe alınmalı ve   yönetilmelidir. Ameliyat odaları karışık olmamalı, sadece standart   cerrahi araç ve gereç bulunmalıdır. Araştırmaya özel aletler de   bulunabilir. Ameliyat odaları genel depo amacıyla kullanılmamalıdır.   Ameliyat odalarının kullanımı aseptik şartlarla sınırlandırılmalı;   kılların temizlenmesi için ayrı bir bölme sağlanmalıdır. Derinin final   temizliği cerrahiye başlamadan hemen önce girişim yerinde yapılabilir.   Fırçayla el temizliği için operasyon odasından ayrı lavobası olan bir   oda bulunmalıdır. Temizleme, sterilizasyon, giyinme, cerrahi sonrası   hayvanların yoğun bakım ve destek tedavileri gibi cerrahiyi destekleyen   işlemler için ayrı odalar gereklidir. Fırçalama için lavobalı oda hariç   diğerlerinin ameliyat odasına bitişik olması zorunlu değildir. Aseptik   teknik kullanılmalıdır. Steril cerrahi eldiven, maske, elbise ve başlık   giyilmeli; steril malzeme kullanılmalı ve cerrahi alan aseptik koşulda   hazırlanmalıdır.
  4.  
 3.  24 saatten daha az izlenen majör cerrahi
 
Postoperatif olarak hayvanın 24 saatten daha   fazla yaşaması gerekmiyorsa "majör" cerrahi girişimler, "minör"   cerrahinin uygulandığı laboratuvarlarda aseptik tekniklerle yapılabilir.   Cerrahi yerin enfeksiyonu 24 saatlik süre içinde önemli bir problem   oluşturacak olursa "majör" cerrahi için gerekli standartlar   uygulanmalıdır.  
 
4.  Cerrahi Sonrası Bakım
 
Protokolde belirtilen proje yöneticisi, hayvanın   ameliyat sonrası bakımından sorumlu kişidir. Bu sorumluluk için,   veterinerden destek istenebilir. Cerrahi sonrası bakım, hayvanın   anestezi ve cerrahiden çıkmasını gözlemlemekle başlar ve destek   sıvıların ve gerektikçe analjezik ile diğer ilaçların verilmesi; günlük   olarak sıcaklığının ölçülmesi; ağrı, anormal davranış, iştah ve itrah   fonksiyonlarına ait bulguların klinik olarak değerlendirilmesi; insizyon   yerinin bakımı; uygun medikal kayıtların alınmasını kapsar.


B. KEMİRGENLER
 
Burada fare, sıçan, kobay, hamster ve diğer kemirgenlere uygulanan ve 24   saatten daha uzun süre yaşayacak cerrahi anlatılacaktır. Tavşan ve   diğer türlere yukarıda uygulaması anlatılan majör survival cerrahi ancak   uygun, aseptik cerrahi biriminde gerçekleştirilir.  
 
1. Standartları
 
Kemirgenlerde cerrahi sonrası enfeksiyon görülür. Kemirgenlerin   bakteriyel infeksiyona dirençli olduğuna dair yanlış bir kanı vardır.   Böyle infeksiyonlar fizyolojik parametrelerin birçoğunda değişikliğe   neden olacaktır.Aseptik işlemler için kullanılacak ayrı bir oda arzu   edilir. Fakat kemirgenlerde survival cerrahi uygulamalar, uygun aseptik   teknik kullanılarak laboratuvarda yapılabilir; ameliyathane gereksinimi   yoktur. Bu nedenle laboratuvarda kılların temizlenmesi, derinin   dezenfeksiyonu, derinin steril pedlerle kapatılması, cerrahın ve   yardımcısının steril eldiven ve maske giymesi, steril alet kullanılması,   steril sütür materyelinin kullanılması gereklidir. Enfeksiyon önemli   sorun yaratıyorsa, kemirgen olmayan hayvanlarda uyulması gereken   standartlar uygulanmalıdır.   2.
 
 Survival Kemirgen Cerrahisi

 
Kemirgenlerde ameliyat sonrası enfeksiyonlar görülebilir. Dikkatsiz   gözlemlerde atlanan böyle enfeksiyonlar hayvanlarda ızdıraba neden olur   ve araştırmanın sonuçlarını etkileyebilir. Bu nedenle aseptik cerrahi   uygulama yapılmalıdır. Aseptik uygulama için öncelikle ayrı bir oda   önerilir. Aseptik uygulama için aşağıdaki minimum standartlar   sağlanmalıdır:
  • Temiz, düzenli çalışma alanı ve sağlıklı çalışma yüzeyi.
  • Kılların uzaklaştırılmasından sonra cerrahi yerin uygun   hazırlanması ve yüzey bakterilerin uzaklaştırılması için derinin   dezenfeksiyonu.
  • Aletlerin, yara kapatma materyallerinin ve ameliyat destek malzemelerinin steril kullanılması.
  • İnsizyonun, aletlerin ve diğer malzemelerin kontaminasyonundan sakınmak için steril örtülerle cerrahi alanın örtülmesi.
  • Cerrahi yerinde çalışan cerrah ve yardımcısının steril eldiven ve cerrahi maske giymesi gereklidir.
  •   Çalışma alanı laboratuvar trafiğini en aza indirecek   yerde olmalıdır ve ayrıca açık pencere, vantilatör veya çeker ocak gibi   potansiyel kontaminasyon kaynaklardan uzakta bulunmalıdır. Bohçanın   açılacağı yer %70 alkolle dezenfekte edilmelidir. Hayvanın hazırlanması   40 numara tıraş bıçağıyla cerrahi yerde kıllarının kesilmesiyle başlar.   Kıllar mekanik olarak uzaklaştırıldıktan sonra cerrahi yerin   dezenfeksiyonu %70'lik alkolle veya cerrahi iyot solüsyonuyla sağlanır.   Dezenfektanlı steril pedler insizyon yerine sürülmeli ve dairesel   hareketlerle merkezden dışarı doğru cilt temizliği yapılmalıdır. Sonra   bu pedler atılmalıdır. Bu işlem en az üç kez yapılmalıdır. İnsizyondan   önce dezenfektan deriyle en az üç dakika temas etmelidir.   Dezenfektanlarla vücudun diğer alanları temizlenmez zira kemirgenlerde   yaygın görülen ameliyat sonrası hipotermiye neden olur. Cerrah ve   yardımcısı ellerini uygun dezenfektanlarla temizler, steril eldiven   giyer ve maske takar. Cerrahi uygulamalar, tek bir seansta steril bir   bohça açılarak birden fazla hayvanda uygulanabilir. Beş hayvandan daha   fazlasına cerrahi uygulama yapılacaksa yeni paket açılmalıdır. Deriyi   kesen makas veya bistüri sadece bir hayvan için kullanılır. Hayvanlar   arasında kontaminasyonu minimuma indirgemek için cerrahi malzemeler,   uygun sterilize edici maddeyle ıslatılır ve %95'lik alkolde yakılabilir   veya steril serum fizyolojikle çalkalanabilir. Aletlerin uçlarıyla   dokulara temas edilmeli, el dokuya değmemelidir. Elle daha kolay   kontaminasyon olur. Cerrahi eldivenlerin kontaminasyonunu en aza   indirgemek için uygun tedbirler alınırsa, her hayvanın cerrahisinden   sonra eldiveni sterilize edici bir maddeyle çalkalamak yeterlidir. Eğer   eldivenler kontamine olmuşsa veya şüphe ediliyorsa yeni steril eldiven   giyilmelidir.  
     
    3.Anestezinin İzlenmesi
     
     
    Solunum, mukoz membranların rengi ve albino   hayvanlarda göz rengi periyodik olarak gözlenir. Kobaylar hariç   kemirgenlerde göz kırpma refleksinin olmayışı anestezinin, cerrahi için   uygun olduğunun göstergesidir.  
    4. Operasyon Öncesi Bakım
     
    Sağlıklı kemirgen cerrahi için uygundur. Klinik   veya subklinik hastalıklı hayvanlarda anestezinin komplikasyonlarının   görülmesi oldukça sıktır. Cerrahi için satın alınan hayvanların   hastalıklarının olmadığını saptamak için kendi yerinizde barındırmanız   gerekmektedir. Ayrıca bu durumdaki hayvanlar taşınma stresinden   kurtulmaları için en az 48 saat gözlemde tutulmalıdır. Bu nedenle cerrah   , hayvanı derhal ameliyata almamalıdır.   Aspirasyon pnömonisini engellemek için anestezi   öncesi hayvanların aç kalması kuralı kemirgenler için geçerli değildir.Cerrahiden 4 saat öncesi açlık önerilir zira intraperitoneal verilen   anesteziklerin emilimi artar. Hayvan asla susuz bırakılmamalıdır.Trakeanın tıkanmasına neden olan trakeobronşiyal   sekresyonları azaltmak için atropin veya glikopirolat verilmelidir.   Araştırmacı cerrahi süresince gerektikçe trakeadan sekresyonları aspire   etmelidir.   İyi bir aseptik teknik kullanılıyorsa   antibiyotikler gerekli değildir. Kobay ve hamsterde antibiyotikler   kontrendikedir. Çünkü öldürücü enterite neden olur. Şayet barsak   kanalının içine müdahale ediliyorsa antibiyotikler yaygın olarak   kullanılır. Arzu edilen etkiyi sağlamak için cerrahi öncesi antibiyotik   verilmelidir.
     
    5. Ameliyat Sonrası Bakım
     
    Ameliyat sonrası bakım sıvıların, analjeziklerin   ve diğer ilaçların bilindiği şekilde verilmesini; ağrı, anormal   davranış, iştah ve itrah fonksiyonlarına ait bulguların klinik olarak   gözlenmesini; cerrahi insizyonların bakımının sağlanmasını kapsar.   Cerrahiden sonra hayvan kafesine geri konur. Kafesteki hayvanın altına   emici pedler yerleştirilir. Talaş hemen konmamalıdır zira burun   deliklerine aspire edebilir. Bundan dolayı solunum örüntüsü bozulabilir.   Cerrahi esnasında ve cerrahi sonrasında en yaygın görülen komplikasyon   hipotermidir. Nedeni sıklıkla ısıyı ileten cerrahi masalarda (paslanmaz   çelik) girişimin yapılmasıdır. Hayvan içinde sıcak su dolaşan pedlere   veya steril pedlere yatırılarak ameliyat edilmesi gereklidir. Elektrikli   battaniyelerden kaçınmak gereklidir; bunlar ısı kaynağı olarak asla   kullanılmamalıdır. Cerrahiden sonra 60-70 Watt'lık bir ampulle hayvan   ısıtılır. Lamba yaklaşık 35-40 cm uzaklıkta olmalı; hayvan isterse ısı   kaynağından uzaklaşabileceği şekilde yerleştirilmelidir. Kan kaybı veya   cerrahi esnasında dokuların kuruması nedeniyle vücut sıvıları   kaybedilebilir. İntraperitoneal veya subkutan olarak ılık serum   fizyolojik verilebilir. Bu uygulama hayvanın toparlanmasına yardım eder.   Cerrahi yer günlük izlenmeli gerekirse uygun müdahale yapılmalıdır.   Genellikle 7-10 gün sonra dikiş alınır. Cerrahi esnasında ve sonrasında   analjezik verilir. Minör cerrahide sadece tek doz analjeziğin verilmesi   yeterlidir. Majör işlemlerde narkotik analjeziklerin cerrahiden sonraki   ilk 24 saat içinde verilmesi gereklidir. Gerekirse bu analjezikler   tekrarlanabilir.

    C. BİRDEN FAZLA SURVİVAL CERRAHİ
     
    Tek bir hayvanda birden fazla survival cerrahi uygulamalardan genelde kaçınılmalıdır. Bir hayvanda birden fazla majör   cerrahi uygulamalar Etik Kurulun iznine bağlı olmalıdır. Ancak bir   araştırma projesinin ilgili komponentleri olması koşuluyla aynı hayvanda   birden fazla cerrahi girişim yapılabilir. Nadiren ilk cerrahi girişimi   takiben oluşan komplikasyonları düzeltmek için ilave operatif bakım   gerekli olabilir. Eğitim amaçlı birden fazla majör survival cerrahi   yapılmaz.
     
    D. ASEPTİK CERRAHİ GİRİŞİMLER İÇİN ALETLERİN STERİLİZASYONU
     
    Tüm memeli türlerinde survival cerrahi girişimler   aseptik teknik kullanılarak yapılmalıdır. Bunun için steril alet ve   destek gereklidir. Eldiven, bisturi ve dikiş materyalleri gibi birçok   destek malzemeleri steril paketlerde satılmaktadır. Fakat tekrar   kullanılan cerrahi aletler, gazlı bezler, kateterler ve ameliyat   elbiselerini steril etmek gereklidir.   Sterilizasyon işlemleri için yöntemleri   düşünmeden önce dezenfeksiyon ve sterilizasyon arasındaki farkı bilmek   önemlidir. Sterilizasyon tüm canlı organizmaları öldürür; oysa   dezenfeksiyon sadece canlı organizma sayısını azaltır. Yüksek düzeyde   dezenfeksiyon, birçok vejetatif mikroorganizmayı öldürecek fakat daha   dirençli olan bakteri sporlarını öldürmeyecektir. Alkol, iyotlu   bileşikler, amonyak ve fenol bileşikleri gibi yaygın olarak kullanılan   bileşikler etkin sterilizan değildir ve bu nedenle survival cerrahi   girişimlerde kullanılan malzemelerin bunlarla steril edilmesi mümkün   değildir.   Yüksek sıcaklığa dayanıklı malzemelerde, sterilizasyon için tercih edilen   yöntem yüksek basınç/sıcak buhar yani otoklavdır. Yüksek sıcaklığa dayanıklı olmayan malzemeler   için etilen oksit gazı kullanılır. Birçok malzeme için soğuk kimyasal sterilizanlar efektif olarak   kullanılabilir.   Sterilizasyon işlemleri:
  • Otoklav ve uygun monitör sistem kullanan yüksek basınç/sıcak buhar sterilizasyonu.
  •    
  • Yüksek sıcaklıkta kuru ısı sistemleri. Bu şekilde steril edilen   aletler cerrah daha kullanmadan hemen önce soğumaya bırakılmalıdır.
  •    
  • Uygun gaz sterilizatör ve uygun monitör sistemlerini kullanan etilen oksitle gaz sterilizasyonu.
  •    
  • Soğuk (kimyasal) sterilizasyon:
  •     1)  Soğuk sterilizasyonun kullanımı ve etkinliği aşağıda belirtilen birçok faktöre bağlıdır:  
  • Kimyasalların kullanımı "sterilizan" olarak sınıflandırılır. Onları   sadece dezenfektan (%70 alkol) olarak sınıflandırma uygun değildir.
  •    
  • teril edilecek malzemelerin fiziksel özellikleri: Aletler   göreceli olarak düz, neme geçirgen olmayan ve sterilizana maruz   kalabilmesine izin veren şekle sahip olmalıdır.
  • İç ve dış tüm yüzeyler sterilizana maruz kalmalıdır. Tubingler   tamamen doldurulmalı, sterilize edilen materyaller temizlenmeli ve   malzemeler sterilizana tam olarak daldırmalıdır.
  • Sterilize edilecek materyaller daha önce saptanan sürede sterilizanda tutulmalıdır.
  • Maruz kalma.     
  • Taze solüsyon kullanılmalıdır. Sterilizan solüsyon temiz ve   taze olmalıdır. Sterilizanlar iki kısımdan ibaret olup biri diğerine   eklendiği zaman solüsyon "aktive edilmiş" olur. Aktive olan solüsyonun   raf ömrü ticari ürünlerin üzerinde yazmaktadır. Genellikle bu 1-4   haftadır.
  •    
  • Kimyasal olarak sterilize edilecek malzemeleri çalkalama. Tüm   malzemelerin iç ve dışı olmak üzere tamamı doku harabiyetinden sakınmak   için kullanmadan önce steril serum fizyolojikle veya steril suyla   çalkalanmalıdır.
  •     2)    Kabul edilen, ticari olarak bulunabilen birçok   sterilizan vardır. Sadece sterilizan olarak sınıflandırılan ürünler   malzemeleri steril etmede kullanılır ve firmanın önerisine göre   sterilizasyon yapılmalıdır. Aşağıda kabul edilen 2 ticari ürün örneğinin   isimleri vardır:  


  • Cidex:
    Aktif maddesi %2   lik gluteraldehittir. Sterilizasyon için en az 10 saat gerekli olduğu   firmanın prospektüsünde bildirilmektedir. Cidex, iki farklı formüle   sahip; Cidex ve Cidex-7( uzun ömürlü).Aktif Cidexin raf ömrü 14 gün,   aktive edilen Cidex-7'nin raf ömrü ise 28 gündür.


  • Sporicidin: Aktif maddesi   ve tamponu %7 fenol, %2 gluteraldehit, %1.2 sodyum fenat'dır.   Sterilizasyon için gerekli sürenin 6 saat olduğu prospektüste   bildirmektedir. Aktive olan solüsyonun raf ömrü 28 gündür.
  •     3)    Diğer kabul edilen ticari sterilizanlar genellikle şunlardır:  
         
    1. Gluteraldehit en az 10 saat gerektirir.
    2.    
    3. Formaldehit %8-alkol %70 solüsyonu en az 18 saat gerektirir.
    4.    
    5. Stabilize hidrojen peroksit %6 en az 6 saat gerektirir.
    6.    
    7. Sodyum hipoklorit.
    8.  
    • Tüm aletler paket edilmeli ve steril edilmelidir.
    • Sterilizasyon tarihi her paketin üzerine yazılmalıdır.
    • Paketlerde steril edilmiş fakat kullanılmamış aletler belirli   bir zaman sonra yeniden steril edilmelidir. Bu zamanı belirleyen   sterilizasyon yöntemi ve aletlerin paketlendiği malzemenin tipi ve   kalınlığı önemlidir.
    •  
    E. CERRAHİ KOMPLİKASYONLAR  
    1. Hipotermi  

    Vücut sıcaklığının anormal düşmesi olup ya vücut ısısının farkına   varılmaksızın kaybedilmesi veya hayvanın amaçsız soğutulmasıyla meydana   gelir.
             
    1. Etkileri         
                     
      • Kalp debisin azalması nedeniyle kan basıncında düşme, periferik dirençte artma görülür.
      •            
      • Nadir olarak sinoatrial düğüm ve His demetinin depresyonu nedeniyle kan basıncında ciddi bir düşmeye neden olur.
      •            
      • Vücut sıcaklığı, 28 dereceden düşük sıcaklıkta olduğu zaman kalp kasında çok sıklıkla ventriküler fibrilasyon meydana gelir.
      •            
      • Köpeklerde vücut sıcaklığında 15°C-23°C arasında   bir düşme, sinüs ritminin durmasıyla kalp krizine, belirgin   bradikardiye, ventriküler ekstrasistollara ve ventriküler fibrilasyona   veya durmaya neden olur.
      •            
      • Pıhtılaşma zamanı uzar.
      •          
           
    2. Oluşu         
                   
      • Daha büyük hayvanlara göre küçük kemirgenler ve tavşanlarda daha çabuk görülür.             
                             
        • Küçük hayvanlarda büyük hayvanlara göre vücut yüzeyinin vücut kütlesine oranı daha küçüktür.
        •                
        • Küçük hayvanlar kulakları, ayakları ve kuyruğu ( kemirgen) etkin bir şekilde ısı dağıtan yüzeylere sahiptir.
        •              
                   
      •            
      • Abdominal ve torasik içerikler uzun süre açıkta kaldığı zaman görülür.
      •          
             
    3.        

             
    4. Önlenmesi
            Aşağıda önerilen uygulamalar yapılarak vücut ısısının kaybedilmemesi sağlanır:         
                     
      • Hayvanların vücudu ile ameliyat masası arasına yalıtım amacıyla pedlerin ve cerrahi gazlı bezlerin konması.
      •            
      • İçinde sıcak su dolanan pedler, elektrikli pedlere göre daha   güvenlidir zira lokal fazla ısınmadan kaynaklanan doku harabiyeti daha   az görülür.
      •            
      • Çelik ameliyat masalarını örtmek için küçük, kolaylıkla sıhhi olabilen, plastik örtü kullanılabilir.
      •            
      • Açıkta kalan organları örtmek için ılık, ıslak katlanmış gazlı bez kullanılmalıdır.
      •          
             
    5.      
    2. Dehidratasyon  
     
    Uzun süre karın ve toraks boşluğu açıkta kaldığı zaman görülür. Bu   organlar cerrahi süresince steril, ılık, ıslak gazlı bezle örtülmelidir.   Vücut sıvı dengesi, intravenöz izotonik elektrolit solüsyonu verilerek   kontrol edilebilir.
     
     3. Hemoraji  
         
    1. Nedenleri     
                
      • Cerrahide uygunsuz hemostatiklerin uygunsuz kullanımı (ör. ufak   kan damarların yakılması, daha büyük damarlara uygulanan ligatürler),
      •        
      • Başka bir hastalığın işe karışması ve
      •        
      • Kanama zamanını uzatan ilaçlardır.
      •      
           

         
    2.    
    3. Önlenmesi:

      Uygun cerrahi teknikleri kullanılır.
    4.    
    5. Tedavisi     
                 
      • Kanama kaynağı saptanır; damar veya damarların açık ucu uygun olarak kapatılır.
      •        
      • Uygunsa basınç uygulanır.
      •        
      • Pıhtılaşmayı artıran ilaçlar (ör. K vitamini) bazı durumlarda kullanılabilir.
      •        
      • Büyük miktarda kan kaybedildiği zaman kan transfüzyonu veya intravenöz sıvı verilmesi gereklidir.
      •      
         
    6. 4. Fazla doz anestezi verilmesi    

      Dozun uygunsuz hesap edilmesi ve verilmesiyle   görülür. Önlenmesi için kullanılan ilaçları ve hayvanları bilmek   gereklidir. İndüksiyon fazında dikkatlice izlenmelidir. Tedavisi,  anestezi kısmında belirtilecektir.
         
      F. İNSİZYONLAR    

      Kapatılması    

      Yara iyileşmesini kolaylaştırmak için iğne boyutu, dikiş materyalinin   tipi ve boyutunun eşleşmesi önemlidir. Deri altı doku kesikleri, kendi   kendine açılmasını önlemek için sürekli dikişle dikmek gereklidir. Dikişlerini çiğnemeye veya almaya eğilimli hayvanlarda deri   kapatılmasında derialtından (subcuticular) dikiş atılması avantaj sağlar. Dikiş sonunda kapatmada kullanılan düğümler sıkıca   bağlanmalıdır. İnce derili hayvanlarda (özellikle sıçanlarda) deri   insizyonlarını kapatmak için metal klipsler kullanılabilir. Dikişler   açılacak olursa yara temizlenmeli, sağlıksız doku uzaklaştırmalı ve   yeniden dikiş atılmalıdır. Enfeksiyon varsa parenteral antibiyotikler  kullanılmalıdır.
         
      Açılması Uygunsuz konan dikişler, düzgün atılmayan düğümler ve bakteriyel   enfeksiyonlar dikişlerin açılmasına neden olur. Bu durum iyi bir cerrahi   teknik kullanarak önlenebilir; önce yara temizlenir, sağlıksız doku   uzaklaştırılır ve yeniden dikiş atılır. Enfeksiyon varsa parenteral   antibiyotik kullanılır.
         
       
      G. MALZEMELER
         
       Cerrahi için gerekli alt yapı, kullanılan hayvanın türüne, işlemin yapısına, kullanılan anestezik maddeye göre değişir.
           
     
    1. Battaniye ve ısıtıcı lamba hipotermiyi önlemek için faydalıdır. Battaniye termostatlı olmalı ve içinde sıcak su dolaşmalıdır.
    2.    
    3. Akciğer konjesyonu önlemek için buharlaşmış sıvılar faydalıdır.
    4. Vücut boşluklarından sıvı ve solunum traktüsünden mukus birikintilerini uzaklaştırmak için vakum gereklidir.
    5. Oksijen verilmesi doku iyileşme hızını artırır ve pulmoner fonksiyonunun normale dönmesini kolaylaştırır.
    6. Mekanik respiratuvar (vantilatör), hayvan normal soluyamadığı zaman solunumu desteklemek için kullanılmalıdır.
    7. Kalp monitörü kalp hızını ve örüntüsünü değerlendirmek için şarttır.
    8.    
    9. Elektronik termometre vücut sıcaklığını izlemek için gereklidir.
    10.    
    11. Uçucu anesteziklerin verilmesi için mekanik gaz anestezi makinesi şarttır.
    12. Elektrokoter, cerrahide hemostaz için faydalıdır.
    13.